Explosies bij huizen en beschieten van panden: daders komen er vaak mee weg

Wie panden beschiet, iets laat ontploffen bij huizen of explosieven neerlegt, heeft een grote kans ermee weg te komen. Afgelopen 2,5 jaar werd bij 21 procent van deze gewelddadige intimidaties en bedreigingen een verdachte opgepakt.

Omroep Brabant bracht in kaart hoe vaak beschietingen van en ontploffingen en explosieven bij panden en auto’s voorkomen. Tussen 1 januari 2020 en 1 augustus 2022 gebeurde dat in onze provincie tenminste 95 keer. Voor zover bekend pakte de politie in 20 van deze zaken een of meer verdachten op. In 8 zaken zijn mensen veroordeeld. Dat blijkt na zoekwerk in politie-, justitie- en mediaberichten.

Het percentage aanhoudingen is ‘vrij laag’, vindt Katharina Krüsselmann. Zij is bezig aan een promotieonderzoek bij de universiteit van Leiden, dat gaat over schietincidenten in Nederland. Eerder onderzocht ze met Marieke Liem, hoogleraar sociale veerkracht en veiligheid, het fenomeen handgranaten leggen bij panden.

Achterste van hun tong

"Voor politie en justitie is het moeilijk een vinger te krijgen achter wie dit doen”, zegt Krüsselmann. “Dat is geen onwil, maar deze onderzoeken zijn ingewikkeld en kosten veel inzet en tijd.” Volgens de onderzoekster heeft het grootste deel van deze geweldszaken te maken met conflicten in het criminele milieu. "Vaak zijn ze gerelateerd aan drugshandel of -smokkel. Dan gaat het bijvoorbeeld over een partij coke die is kwijtgeraakt en wie daarvoor moet betalen."

Het grootste struikelpunt in onderzoeken is volgens politie en justitie het gebrek aan medewerking van slachtoffers. Zij laten vaak niet het achterste van hun tong zien, weet ook Krüsselmann. "Het slachtoffer wil soms niks met de politie te maken hebben. Zeker als ze zelf in het criminele circuit zitten, want dan moeten ze ook vertellen over strafbare zaken waar zijzelf bij betrokken zijn." Recherchechef Ron van Brussel van politie Zeeland-West-Brabant beaamt dit: "Voor ons wordt het dan gelijk een stuk lastiger."

Het doel van de beschietingen en explosies is volgens onderzoekster Krüsselmann niet het doden of verwonden van het doelwit. Uit de Brabantse statistieken blijkt dat bij 3 van de 95 incidenten iemand gewond raakte. Zo liep op kerstavond in 2021 een kind verwondingen op door rondvliegend glas, nadat iemand vuurwerk bij een ruit van een huis in Roosendaal liet ontploffen. Bij geen van de 95 incidenten stierf iemand.

“Dit is puur bedoeld om anderen te intimideren, af te persen of te bedreigen”, concludeert Krüsselmann. “Hiermee willen daders een boodschap afgeven: je hebt een probleem en wij weten jou of je familie te vinden. Dan dwingen ze iemand bijvoorbeeld om te betalen."

Alle verdachten zijn mannen

Uit de verzamelde gegevens blijkt dat alle verdachten die in de afgelopen 2,5 jaar zijn aangehouden, mannen zijn. Bijna iedereen is tussen de 18 en 33 jaar. De incidenten gebeuren vooral in grotere steden. Den Bosch voert met 13 stuks de lijst aan. Onlangs nog waren hier twee explosies bij huizen in de wijk Maaspoort.

Een hiervan is waarschijnlijk een vergisaanslag op een huis waarin een gezin lag te slapen. De ander was gericht op het huis van de vriendin van de beroemde crimineel Klaas Otto. Een 20-jarige man uit Rotterdam is hiervoor recent opgepakt. Na Den Bosch volgen Oss (11 incidenten), Tilburg (10) en Breda (9).

Ondanks het lage aanhoudingspercentage van 21 procent in dit soort zaken, zeggen politie en justitie er veel prioriteit aan te geven. “Vaak speelt dit zich midden in woonwijken af en dat kan grote gevolgen hebben. Je zult maar in zo’n pand wonen en niet op tijd wakker worden, als bij een explosie brand ontstaat. Ook als je ernaast woont is de impact gigantisch", zegt persofficier Janine Kramer van Openbaar Ministerie in Oost-Brabant.

8 veroordelingen

In 8 van de 95 zaken kwam het afgelopen 2,5 jaar tot een veroordeling. Dit waren met name uit de hand gelopen ruzies in de relationele sfeer. Gewelddadige intimidaties en afpersingen in het criminele milieu blijken lastiger op te lossen.

Verantwoording

Omroep Brabant inventariseerde hoe vaak explosieven en zwaar vuurwerk werden achtergelaten bij panden, deze afgingen en hoe vaak huizen werden beschoten. De politie kon hier geen exacte informatie over geven, omdat zaken verschillend worden geregistreerd. Aan de hand van politiepersberichten, media-artikelen, vonnissen en navraag bij het OM, kwam Omroep Brabant op deze cijfers.