Russisch oorlogsgeweld brengt Holocaust-overlevende terug naar toen: 'Word geen meeloper!'

Na 77 jaar doet het hem nog steeds pijn om zijn verhaal te vertellen, maar Zoni Weisz uit Uden vindt dat vandaag de dag belangrijker dan ooit. Hij verloor zijn familie tijdens de Holocaust en spreekt vanavond tijdens de dodenherdenking in Uden.

Op 16 mei 1944 werden de ouders, zusjes en het broertje van Zoni Weisz opgepakt en op transport gezet naar Westerbork. Tot dan toe was de Sinti-bevolking met rust gelaten, maar in het diepste geheim bleek een grote razzia voorbereid. Weisz zelf logeerde bij een tante en samen sloegen ze op de vlucht, maar drie dagen later werden ook zij gearresteerd. Het zigeunertransport was toen al onderweg van Westerbork naar Auschwitz en daarom werden ze door een aantal politieagenten naar het station van Assen gebracht, zodat ze vanuit daar bijgevoegd konden worden in de veewagons. 

Bekijk hier het emotionele verhaal van Zoni Weisz of lees verder onder de video

Op dat moment vertrok de trein naar Auschwitz en dat was het laatste wat ik van mijn geliefden zag

Zoni Weisz

“De trein stopte en ik zag meteen waar ons gezin zat. Mijn zusje had een heel mooi blauw jasje en mijn vader of moeder had dat voor de roosters van die beestenwagen gehangen, dus ik zag ze meteen." Dat moment staat volgens Weisz in zijn ziel gebrand. "Toen gebeurde het wonder, die goede politieagent zei: 'als ik mijn pet afneem, dan moeten jullie rennen voor je leven' en op dat moment kwam aan de andere kant van het perron een personentrein aanrijden. Vraag me niet hoe het gelukt is, maar het is ons gelukt om daarin te springen. Op dat moment vertrok de trein naar Auschwitz en dat was het laatste wat ik van mijn geliefden zag." 

Hoe vaak ik dacht: 'het kan niet waar zijn, het kan niet waar zijn!'

Zoni Weisz

Na de oorlog kwam Weisz bij zijn opa en oma terecht, waar hij in lijsten van het Rode Kruis wanhopig op zoek ging naar namen van overledenen, maar zijn gezin stond er niet op. Jaren later bleek zijn vader in de ondergrondse wapenindustrie overleden, maar van de rest van het gezin heeft hij nooit een officieel overlijdensbericht gehad. Waarschijnlijk zijn zij in de nacht van 2 op 3 augustus 1944 geruimd tijdens het zogeheten zigeunerlager. Weisz: "Na enkele jaren geef je het op, maar hoe vaak ik dacht als ik een vrouw op straat zag lopen met lang zwart haar met een kind erbij: 'het kan niet waar zijn, het kan niet waar zijn!' Dat je dan nog de hoop hebt dat ze het overleefd hebben."

Hedendaags oorlogsgeweld

Terwijl elders in Europa gevochten wordt, staan we in Nederland woensdagavond stil bij de gevallen slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog. Een oorlog die volgens Weisz veel lijkt op die zich nu afspeelt in Oekraïne. “Bij mij komen er meteen beelden van toen naar boven als ik de tv aanzet of de krant lees. De bombardementen, de puinhopen, mensen die ik weet niet hoelang in schuilkelders zitten, exact hetzelfde. Het heeft op mij grote impact, want dat voert me weer terug naar mijn eigen situatie destijds.”

Volgens Weisz gaat het altijd om één psychopaat die minderheden aan wil pakken en meestal eindigt dat in moordpartijen. Hij heeft daarom een belangrijke boodschap voor iedereen. "Word nou niet iemand die wegkijkt en denkt: het zal mijn tijd wel duren. Probeer je op de een of andere manier te verzetten en word zeker geen meeloper van al die uiterst rechtse mensen die de meest verschrikkelijke dingen uitkramen. Want dat is altijd het begin van dit soort ellende, van deze genocide", aldus Weisz.